مدیریت اضطراب جدایی کودکان در آغاز مهدکودک و مدرسه
اضطراب جدایی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین در سال‌های نخستین ورود کودک به مهدکودک یا مدرسه است. این پدیده در حقیقت پاسخی طبیعی به تجربه‌ای جدید به شمار می‌رود؛ تجربه‌ای که در آن کودک برای نخستین بار ناچار است برای مدتی طولانی از والدین، به‌ویژه مادر، جدا شود و در محیطی تازه با افرادی ناشناس وقت بگذراند. گریه، بی‌قراری و تمایل شدید کودک به همراهی والدین در این دوره امری طبیعی است، اما نحوه مواجهه والدین و مربیان با این موضوع می‌تواند تأثیری تعیین‌کننده بر کاهش یا تداوم اضطراب داشته باشد.
در ادامه، راهکارهای علمی و کاربردی برای کمک به کودک در عبور از این مرحله ارائه می‌شود:
۱. آشنایی تدریجی با محیط آموزشی
پیش از شروع رسمی حضور کودک در مهدکودک یا مدرسه، توصیه می‌شود چندین بار او را به محیط ببرید تا با فضای فیزیکی، وسایل، مربیان و سایر کودکان آشنا شود. این آشنایی تدریجی سبب می‌شود محیط برای کودک غریبه و تهدیدآمیز به نظر نرسد، بلکه به مرور به فضایی آشنا و قابل اعتماد تبدیل شود.
۲. خداحافظی کوتاه و قاطع
یکی از اشتباهات رایج والدین، طولانی کردن زمان خداحافظی یا تلاش برای پنهانی ترک کردن کودک است. چنین رفتارهایی اضطراب کودک را تشدید کرده و احساس بی‌اعتمادی ایجاد می‌کند. بهترین رویکرد آن است که والدین با آرامش و اطمینان، خداحافظی کوتاه داشته باشند، به کودک وعده بازگشت بدهند و حتماً به آن عمل کنند. تکرار این روند اعتماد کودک را تقویت خواهد کرد.
۳. ایجاد روتین ثابت و قابل پیش‌بینی
کودکان در شرایطی که اتفاقات روزمره برایشان قابل پیش‌بینی باشد، احساس امنیت بیشتری تجربه می‌کنند. بنابراین ایجاد یک روتین مشخص برای رفت‌وآمد به مهد یا مدرسه – مانند پوشیدن لباس در ساعت معین، همراه داشتن وسیله‌ای دلخواه و اجرای یک رسم کوچک برای خداحافظی – می‌تواند اضطراب جدایی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
۴. حفظ آرامش و اطمینان والدین
کودکان به شدت تحت تأثیر حالات هیجانی والدین قرار دارند. اگر والدین هنگام جدایی دچار نگرانی یا آشفتگی باشند، این احساس به کودک منتقل می‌شود. در مقابل، آرامش، لبخند و رفتار مطمئن والدین می‌تواند کودک را به احساس امنیت برساند و فرآیند سازگاری او را تسهیل کند.
۵. تقویت حس استقلال در خانه
پرورش مهارت‌های خودیاری در خانه – مانند لباس پوشیدن، بستن کفش‌ها، جمع‌کردن وسایل شخصی یا خوردن غذا بدون کمک – به کودک احساس توانمندی و کنترل می‌دهد. کودکی که خود را قادر به انجام کارهای ساده می‌بیند، اعتمادبه‌نفس بیشتری خواهد داشت و در محیط جدید راحت‌تر با جدایی از والدین کنار می‌آید.
۶. بازتاب تجربه‌های مثبت پس از بازگشت
پس از پایان روز، صحبت با کودک درباره لحظات خوشایند او در مهد یا مدرسه، توجه به جزئیات و ابراز علاقه نسبت به فعالیت‌هایش نقش بسزایی در ایجاد نگرش مثبت نسبت به محیط آموزشی دارد. والدین می‌توانند با تشویق کلامی، آغوش گرم یا حتی بازی‌های مشترک، این تجربیات مثبت را تقویت کنند.
زمان نیاز به مداخله تخصصی
اگرچه بیشتر کودکان طی چند روز تا چند هفته با شرایط جدید سازگار می‌شوند، در برخی موارد اضطراب جدایی شدت بیشتری می‌یابد. اگر این حالت بیش از چند هفته ادامه داشته باشد، یا علائمی نظیر بی‌خوابی، بی‌اشتهایی، کابوس‌های مکرر و امتناع شدید از حضور در مهد یا مدرسه مشاهده شود، مشاوره با یک روان‌شناس کودک ضروری است. مداخلات تخصصی می‌تواند به والدین و کودک کمک کند تا از چرخه اضطراب خارج شوند.
اضطراب جدایی مرحله‌ای طبیعی در مسیر رشد کودک است که با حمایت عاطفی والدین، برنامه‌ریزی مناسب و صبوری قابل مدیریت است. والدین باید به خاطر داشته باشند که اعتماد کودک به وعده‌های آنان، ثبات در رفتارها و تقویت استقلال فردی، اصلی‌ترین عوامل در کاهش اضطراب جدایی به شمار می‌رود. در صورتی که این اضطراب طولانی شود یا مانع جدی در روند تحصیلی و اجتماعی کودک ایجاد کند، دریافت کمک حرفه‌ای بهترین انتخاب خواهد بود.
نظرات